DA 750. B2 N0 20
v •
CALL No.
DA 750 B2 no.20
S131*
Chronicon angio-scoticum.
Chronicon coenobii Sanctae Crucis;£dinburgensis.
THE LIBRARY
UNIVERSITY OF GUELPH
1HI UKAffY, UMVBRSmr Q¥ OUHPH
|
1 Date due |
|||
|
KING PRESS NO. 303 |
.
Iitnonunc Aa\ nft tijnjtfi ctuiboncuc sce ctuas. ... &> epo^, regm met. Conntutn quocj,- buro uutncp coucsdo ctcu^ scf cmas edwmef-burgaifi.
BJ61LLITM rOMMVWE DK EDIHBrHG»
HRONICON
M
82.
CHRONICON
COENOBII SANCT^E CRUCIS EDINBURGENSIS,
ITERUM IN LUCEM EDITUM.
IMPRESSUM EDINBVRGI : M.DCCC.XXVIII.
m$
po. izfsi-l
THE LIBRARY UNIVERSITY OF GUELPH
TO
SIR WALTER SCOTT, baronet,
PRESIDENT, AND THE OTHER MEMBERS
OF THE
^awtatgtte Club,
THIS VOLUME
IS MOST RESPECTFULLY INSCRIBED,
AND PRESENTED AS HIS CONTRIBUTION,
BY
ROBERT PITCAIRN.
THE BANNATYNE CLUB.
FEBRUARY M.DCCC.XXVIII.
SIR WALTER SCOTT, Bart.
[PRESIDENT.]
THE RIGHT HONOURABLE THE EARL OF ABERDEEN.
THE RIGHT HONOURABLE WILLIAM ADAM, LORD CHIEF COMMISSIONER OF THE JURY COURT.
SIR WILLIAM ARBUTHNOT, BAR*. 5 JAMES BALLANTYNE, ESQ.
SIR WILLIAM MACLEOD BANNATYNE.
THE RIGHT HONOURABLE VISCOUNT BELHAVEN.
GEORGE JOSEPH BELL, ESQ.
ROBERT BELL, ESQ. 10 WILLIAM BELL, ESQ.
THE RIGHT HONOURABLE LORD BINNING.
JOHN BORTHWICK, ESQ.
WILLIAM BLAIR, ESQ.
GEORGE BRODIE, ESQ. 5 BRUDENELL J. BRUCE, ESQ.
[ 2 ]
HIS GRACE THE DUKE OF BUCCLEUCH AND QUEENSBERRY.
JOHN CALEY, ESQ.
JAMES CAMPBELL, ESQ.
THE HONOURABLE JOHN CLERK, LORD ELDIN. 20 WILLIAM CLERK, ESQ.
HENRY COCKBURN, ESQ.
DAVID CONSTABLE, ESQ.
ANDREW COVENTRY, ESQ.
JAMES T. GIBSON CRAIG, ESQ. 25 WILLIAM GIBSON CRAIG, ESQ.
THE HONOURABLE GEORGE CRANSTOUN, LORD COREHOUSE.
ROBERT DUNDAS, ESQ.
HENRY ELLIS, ESQ.
ROBERT FERGUSON, ESQ. 30 LIEUTENANT-GENERAL SIR RONALD C. FERGUSON.
THE COUNT DE FLAHAULT.
JOHN FULLERTON, ESQ.
THE RIGHT HONOURABLE LORD GLENORCHY.
WILLIAM GOTT, ESQ. 35 SIR JAMES R. G. GRAHAM, BARx.
ROBERT GRAHAM, ESQ.
THE RIGHT HONOURABLE LORD GRAY.
HIS GRACE THE DUKE OF HAMILTON AND BRANDON.
E. W. A. DRUMMOND HAY, ESQ. 40 JAMES M. HOG, ESQ.
JOHN HOPE, ESQ.
DAVID IRVING, LL.D.
JAMES IVORY, ESQ.
[ 3 ]
THE REVEREND JOHN JAMIESON, D. D. 45 ROBERT JAMESON, ESQ.
SIR HENRY JARDINE.
FRANCIS JEFFREY, ESQ.
JAMES KEAY, ESQ.
JOHN G. KINNEAR, ESQ. 50 THOMAS KINNEAR, ESQ. [TREASURER.]
THE RIGHT HONOURABLE THE EARL OF KINNOULL.
DAVID LAING, ESQ. [SECRETARY.]
THE RIGHT HONOURABLE THE EARL OF LAUDERDALE.
THE REVEREND JOHN LEE, D. D. 55 THE MOST NOBLE THE MARQUESS OF LOTHIAN.
COLIN MACKENZIE, ESQ.
THE HONOURABLE J. H. MACKENZIE, LORD MACKENZIE.
JAMES MACKENZIE, ESQ.
JAMES MAIDMENT, ESQ. 60 THOMAS MAITLAND, ESQ.
GILBERT LAING MEASON, ESQ.
THE RIGHT HONOURABLE VISCOUNT MELVILLE.
WILLIAM HENRY MILLER, ESQ.
THE RIGHT HONOURABLE THE EARL OF MINTO. 65 SIR JAMES W. MONCREIFF, BART.
JOHN ARCHIBALD MURRAY, ESQ.
WILLIAM MURRAY, ESQ.
MACVEY NAPIER, ESQ.
FRANCIS PALGRAVE, ESQ. 70 HENRY PETRIE, ESQ.
ROBERT PITCAIRN, ESQ.
[ 4 ]
JOHN RICHARDSON, ESQ.
THE RIGHT HONOURABLE THE EARL OF ROSSLYN.
ANDREW RUTHERFURD, ESQ. 75 THE RIGHT HONOURABLE SIR SAMUEL SHEPHERD, LORD CHIEF BARON OF SCOTLAND.
ANDREW SKENE, ESQ.
JAMES SKENE, ESQ.
GEORGE SMYTHE, ESQ.
JOHN SPOTTISWOODE, ESQ. 80 THE MOST NOBLE THE MARQUESS OF STAFFORD.
MAJOR-GENERAL STRATON.
SIR JOHN ARCHIBALD STEWART, BART.
THE HONOURABLE CHARLES FRANCIS STUART.
ALEXA.NDER THOMSON, ESQ. 85 THOMAS THOMSON, ESQ. [VICE-PRESIDENT.]
W. C. TREVELYAN, ESQ.
PATRICK FRASER TYTLER, ESQ.
PEEFATORY NOTICE.
THE CHRONICLE OF HOLYROOD is now, for the first time, printed entire, from the original MS ; which is preserved in the valuahle Library of the Archhishops of Canterbury, at Lambeth.
This interesting fragment of History, was no doubt presented to the pub- lic, by the learned Henry Wharton, in the first volume of his Anglia Sacra; but, unfortunately, in rather a mutilated form. Through the polite attention of Henry Petrie, Escjuire, Keeper of the Records in the Tower, Lon- don, one of the Members of the Bannatyne Club, (whose deep and accurate researches into the early history and literary antiquities of his country are equally well known and appreciated, ) the whole of the transcript made by the Editor, has of new been collated with the original Chronicle. The former part of this ancient Historical relique, Wharton had entirely omitted ; but the Editor's friend, Mr David Laing, having, some years ago, transcribed it for his own information, has, with his usual attention to whatever may promote the interests of thc Club, kindly communicated his transcript.
To use Mr Petrie's own words, M the Lambeth MS. 440, which contains the Chronicle, called by Wharton Sanct^e Crucis, is a small quarto. At folio ii, in a hand of the thirteenth century, is written * Liber Sanct^: Mari;e d£ Sancto Servano, ex dono Willielmi filii Dunecani ouondam persone ipsius EccLESiiE.' The Chronicle in question begins
VI
at fulio cxxii, without any ancient title. The whole appears to have been written in the twelfth ceutury ; but the hand, though of the sanie kind throughout, becomes somewhat larger, by degrees, towards the eud, where the MS. is mutilated, possibly by tlie middle sheet of the gathcring."
The Editor, thinking that an accurate copy of the Foundation Char- ter of the Monastery would prove an acceptable accompaniment, has procured it from the original, still preserved amongst the Archives of the
ClTY OF EDINBUROH.
A fac-simile of the commencement of the first three lines of this Charter, aud another of the Seal of tho Monastery, hitherto unpub- lished, have also been given. The impression from which tliis engraving has been taken, is in excellent preservation, and belongs to the Museum of the Society of Antiquaries of Scotland. It is gratifying to record, that, since the revival of this National Institution, and more especially since the presenf oflicc-bearers commenced their honourable labours, every reason- able access has been afforded to their various collections. It is obvious, that such a libcral spirit cannot fail to render the Society emincntly use- ful, as well as deservedly popular.
The Seal of Holyrood, in itself curious, when in such a perfect state of preservatiou, possesses still greater interest from thc introduction of the Koyal arms of Scotland, at the base of this specimcn ; a circumstance tending to ascertain its datc with considerable precision, as Robert Stew- art of Strathdon, one of the natural sons of Kiug James V, by Euphemia, second daughter of Alexander, first Lord Elphinston, was Abbo\ and Com- mendator of this Monastery. It is by no means uncommon to mcet witli
Vll
the family arms of Bishops and other Churchmen inserted at the base of the common seals of their bishopricks, &c. ; indeed tbere is good reason to conjecture, that it was customary to renew the seal at eacli new appoint- ment, especially when the successor happened to be a person of some note. Marks of cadency, or of bastardy, were not al ways attended to at this period ; which may account for the want of the baton-sinister, in the Royal Shield. This Abbot, having early embraced the Reformed religion (anno 1559) shortly afterwards (May 26, 1565) obtained a grant of the crown-lands of Orkney and Zetland; and, in 1569, exchanged his Abbacy for the tem- poral estates of Adam Bothwell, Bishop of Orkncy. At this period, he is styled Lord of Orkney and Zetland. He was created Earl of Orkney, by King James VI, Oct. 28, 1581, and, at same time, his lands were erected into an Earldom. He married Jonet Kennedy, eldest daughter of Gilbert, third Earl of Cassillis, by whom he had five sons and four daughters.
In a letter of Pension, by Henry and Mary, King and Queen of Scots, dated at Jedburgh, Nov. 3, 1566, it is stated, that " Oure derrest bruther, Robert, commendatare of the Abbay of Halyrudehouse, hes sustenit sic sumpteous charges and expenssis, besyd his laubouris, panis and travell, in awaitting vpoune oure seruice, in tymes bypast, that he is nocht abill to continew langar in his former tryne and honourabill convoye, except we gratefie the same, and gif him sum attestatioune of oure gud mynde borne towardis him thairfore. And, thairfore, we havand regarde to the accept- able seruice foirsaid, done to ws be oure said bruther, willing to ressaue the like of him in tymes to cum ; and to support the nurisching and vp- bringing of our cousingis and cousingnessis Henry, Jane, and Marie Stevv- artis, his sone and dochteris, lauchfullie procreat betuix him and Dame Jonet Kennedye, his lady ; and of Robert and James Stewarttis, sonis na-
Vlll
turall to the said Robert, commcndatare of Halyrudehouse, and in halding of thame at the scoleis during thair minoritie, and vpbringing of thame in vertew, quhairby thay may bc the mair abill to serue ws at yair perfyte aige ; haue Gevin, Grantit and Disponit, &c. to them, in geirlie pensioune, during all the dais of thair lyftymes, the sowme of nyne hundreth four- score ten pundis, vsuale money of our realme ; togidder with nyne chal- der four bollis quheit, threttene chalder aucht bollis beir, ellewin chalder ellewin bollis aittis, and ane chalder five bollis meill ; to be vpliftit," &c. This interesting document was ratified by Parliament, April 19, 1567.
Adam Bothwell too embraced the Reformation, and was the person who performed the marriage ceremony between Queen Mary and the Earl of Bothwell, according to the forms of the Protestant Church. His son, John, was created Lord of Halyrudhous, by charter, dated at Whitehall, Dec. 20, 1607 ; and the title was enjoyed by his descendants, till the death
of Henry, last Lord Holyroodhouse, Feb. 10, 1755.
«
The date of this Seal must therefore be referred to a period, prior to the appointment of Adam Bothwell to the Commendatory, in 1569. It is known that Robert Stewart obtained a grant of the Abbacy when a mere boy ; and the likelihood is, that he succeeded Robert Cairncross, Bishop of Ross and Abbot of Holyrood, who, having been restored to the office of Lord High Treasurer iu May 1537, (which he had originally acquired upon the fall of the Earl of Angus, Sept. 5, 1528, and had been displaced by Sir Robert Barton, of Over Barnton, in 1529,) was once more removed from that appointment, March 24, 1538. King James V probably made this provision for his son, immediately after the vacancy which had occurred, through Cairncross*s dismissal.
IX
It was originally the Editor's intention to have appended a Table of the Abbots of Holyrood, from Alwinus the first Abbot, who appears on record, in the reign of the Founder, King David I, but there is no list of the Abbots of this Monastery preserved in any of the Accounts of our Religious Houses, &c, and it would require more leisure than he can at this time command, to examine original Chartularies, public Records, and other authentic sources of information.
The recent death of General Hutton, has, for the present at least, ex- tinguished the hope of seeing a Monasticon Scoti^e completed for many years to come ; and this event is the more to be lamented, that confessedly so little is known of the History of the Ecclesiastical Establishments of this country. The furious zeal of the Reformers occasioned the destruc- tion of numerous invaluable Collections, contained in the various Monas- teries, &c, and the loss of these Records can only, in any measure, be retrieved by the persevering researches of such men as the late General Hutton, whose extensive Collections, it is trusted, may still be given to the Public
It is hoped, that this Contribution, even in its present shape, will prove acceptable to the Members of the Club, and that others of them may be induced to adopt a series of Chronicles and other works, illustrative of the obscure and early portions of the History of Scotland.
General Register House, January 29, 1828.
CARTA FUNDATIONIS
DAUIDIS I. REGIS SCOTTORUM
ECCLESM SANCTVE CRUCIS EDWINES-BURGENSIS.
In nomine Domini noftri Ihefu Chrifti, et in honore Sancte Crucis, et Sancte Marie uirginis, omniumque fanctorum. Ego Dauid Dei gracia Rex Scottorum, regali auctoritate, affenfu Henrici filij mei, et epifcoporum regni mei, comitum quoque baro- numque confirmatione et teftimonio, clero eciam acquiefcente et populo, diuino inftinctu, omnia fubfcripta Concedo Ecclesie Sancte Crucis Edwines-burgensi, et pace perpetua Confirmo. Hec itaque funt, que ecclefie prefate et Canonicis regularibus in eadem Deo feruientibus, in liberam et perpetuam elimofinam, concedimus ; Ecclefiam fcilicet Caftelli, cum omnibus appendicijs et rectitudinibus fuis, et examen duellii aque et ferri calidi, quantum ad ecclefiafticam dignitatem pertinet : Et cum Salectuna, per fuas rectas diuifas : Et ecclefiam Sam ti Cvthberti, oum parochia et omnibus rebus que eidem Ecclefie pertinent ; et cum Kyrchetune per rectas diuifas fuas, et cum terra in qua ipfa ecclefia fita eft, et cum alia terra que fub Caftello iacet ; uidelicet, a fonte qui oritur iuxta angulum gardini mei per uiam qua itur ad ecclefiam Sancti Cvthberti, et ex alia parte fub Caftello ufque quo peruenitur ad unam craggam, que eft fub eodem Caftello uerfus orientem ; et cum duabus Capellis que ad eandem Ecclefiam Sancti Cuthberti pertinent, fcilicet Croftorphin, cum duabus bouatis terre et fex acris ; et illa Capella de Libertune cum duabus bouatis terre et cum omnibus decimis et rectitudi- nibus tam de uiuis quam de mortuis de Legbernard quas Macbet vere eidem ecclefie
Xll
dedit : Et ego conceffi eciara ecclefiam de Hereth, cum terra que ad eandem ecclefiam pertinet, et cum tota terra quam ego ei aumentaui et dedi, ficut minillri mei et probi homines perambulauerunt et tradiderunt Alwino Abbati ; cum una falina in Hereth, et xxvj acris terre. Quam ecclefiam et terram prenominatam, uolo ut canonici Sancte Cracis teneant et pofiideant in perpetuum, libere et quiete. Et prohibeo firmiter, ne aliquis Canonicos fiue homines eoram, qui in eadem terra manent, iniufle grauent aut difiurbent ; neque aliquas operationes, fiue auxilia, fiue confuetudines feculares, iniufle ab eis exigant. Volo eciam, ut idem Cauonici habeant libertatem molendini faciendi in eadem terra : Et ut habeant in Hereth, omnes confuetudines illas et reoti- tudines et aeifaraenta, uidelicet, in aquis, in pifcationibus, in pratis, in pafcuis, et in omnibus aliis necefiariis rebus, ficut melius habuerant die illa qua illam habui in meo dominio : Et Broctunam, cum fuis rectis diuifis : Et Inuerlet illam, que uicinior eft portui, cura rectis diuifis fuis et cum ipfo portu ; Et cum medietate pifcationis ; et cum tota decima tocius pifcationis que ad ecclefiam Sancti Cuthberti pertinet : Et Peten- dreiam, cum fuis rectis diuifis : Et Hamere et Fordam, cum fuis rectis diuifis : Et Hofpitale, cum una carucata terre : Et quadraginta folidos de meo burgo de Ewinef- burg fingulis annis : Et redditu centum folidoram fingulis annis, ad indumenta cano- nicorum, Decano meo de Pert, et hoc de primis nauibus que negotiationis caufa ueniunt ad Pert ; et fi forte non uenerint, concedo prefate Ecclefie de meo redditu de Edwinefburg, quadraginta folidos, et de Striueline uiginti folidos, et de Pert qua- draginta folidos : Et unum toftum in Striueline, et tractum unius retis ad pifcandum : Et unum toftum in burgo meo de Edwinefburg, liberam et quietum ab omni confue- tudine et exactione : Et unum toftum in Berewic, et tractum duoram retium in Scyp- wel : Et unum toftum in Renifry quinque particaram, et tractum unius retis ad fal- mones et ibi pifcari ad allechtia libere : Et prohibeo ne aliquis inde a nobis fiue ab hominibu8 noftris aliquas confuetudines exigat. Concedo eciam prefatis Canonicis de camera mea fingulis annis decem libras, ad luminaria ecclefie et ad operaciones eius- dem ecclefie et ad reparacionem earandem operationum imperpetuum. Precipio eciam, omnibus miniftris meis et Foreftarijs de Striuelin-fire et de Clacraanant, quod Abbas et conuentus habeant liberam poteftatem in omnibus nemoribus meis et Foreftis, ca- piendi tantum de materia quantum eis placuerit, et uoluerint, ad edificacionem ecclefie fue et domorara fuorura, et ad quelibet negocia fua facienda ; et precipio, quod horai- nes eoram, qui ad eoram negocia in eifdem nemoribus materiem capiunt, meam fir- mam pacem habeant, et ita quod non perraittatis, quod in aliquo difturbentur : Et
Xlll
porcos dominios fupradicte ecclefie, in omnibns nemoribus meis, concedo effe quietos de padnagio. Concedo eciam prefatis Canonicis, medietatem fepii et uncti et coriorum de occifa de Edwinefburg : Et decimam de omnibus cetis et marinis beluis, que mari eueniunt ab Avin ufque ad Colbrandefpade ! Et decimam omnium placitorum meorum et lucrorum, ab Avin ufque ad Colbrandefpade : Et medietatem mee decime, de meo cano et de meis placitis et lucris, de Kentyr et de Errogeil : Et omnes pelles arietinas et ouinas et agninas, de Caftello et de Linlitcu, que moriuntur de meo dominio : Et octo cbeldras de brafio et octo de farina et triginta carratas de Bufhe de Libertune : Et unum de meis molendinis de Dene : Et decimam molendini de Libertune, et de Dene, et noui molendini de Edwinefburg : Et Craggenemarf, quantum inde habeo in meo dominio, et quantum Vinetb Albus eis de eodem Craggo in elimofinam dedit. Concedo eciam eis herbergare quoddam burgum inter eandem Ecclefiam et meum burgum : Et concedo ut burgenfes eorum, habeant communionem vendendi res fuas uenales et emendi, in foro meo, libere et abfque calumpnia et confuetudine, ficut mei proprii burgenfes : Et prohibeo, ne aliquis in burgo eorum, panem uel ceruifiam, aut pannum, aut aliquid uenale capiat per uim, aut fine uoluntate burgenfium : Concedo eciam, Canonicos effe quietos de theloneo et de omni confuetudine, in omnibus burgis meis, et per to- tam terram meam, fcilicet de omnibus rebus quas ement et uendent : Et prohibeo ne aliquis capiat pandum fuper terram Sancte Crucis, nifi Abbas eiufdem loci, rectum et ius facere recufauerit : Volo autem, ut omnia prefcripta ita liberaliter et quiete teneant, ficut ego meas proprias terras poffideo : Et volo, ut Abbas curiam fuam, ita libere et plenarie et honorifice habeat, ficut Epifcopus Sancti Andree et Abbas de Dunfermelin et Abbas de Kelcov, curias fuas habeant. His testibus, Rodberto epifcopo Sancti Andree, Johanne epifcopo Glafgvenfi, Henrico filio meo, Wilelmo nepote meo, Eadwardo cancellario, Hereberto camerario, Gillimichael comite, Gofpa- tricio fratre Dolfini, Rodberto de Monte Acuto, Rodberto de Burneuile, Petro de Brvs, Normanno uicecomite, Oggu, Leifing, Gillife, Wilelmo de Graham, Turftano de Crectune, Blenio archidiacono, Aelfrico capellano, Waleranno capellano.
CHRONICON
SANCT^E CRUCIS EDWINES-BUR6ENSIS.
Anno ab Urbe Roma condita fexcentefimo nonagefimo tertio, ante uero Dominice incarnationis tempus, anno quadragefimo, Gayus Julius functus gradu Confulatus cum Lucio Bibulo, dum contra Ger- manorum Gallorumque gentes, qui Reno tantum flumine direme- bantur, bellum gereret, uenit ad Morianos, unde in Britanniam proximus et breuiflimus tranfitus eft ; et navibus onerariis atque actuariis circiter octoginta preparatis, in Britanniam tranfuehitur. Ubi acerba primum pugna fatigatus, deinde aduerfa tempestate cor- reptus, plurimam claflis partem et non paruum numerum militum, equitum uero pene omnem, difperfit ; regreflufque in Galliam, ac fexcentas naues fieri imperauit. Quibus iterum in Britanniam primo uere transuectus, dum ipse in hoftem cum exercitu pergit, naues in anchoris ftantes tempestate correpte uel collife inter fe uel arenis illife ac diflblute funt ; ex quibus quadringinta perierunt.
A
2 CHRONICON
Cetere cura magna difficultate reparate funt. Cefaris equitatus primo congreflii uictus a Britannis. Secundo prelio cum magno discrimine fuorum, uictos Britannos in fugam uertit. Interea Tri- nouantum firmiflima ciuitas, cum Androgio duce, datis quadraginta obfidibus, Cefari fefe dedit. Quod exemplum fecute Urbes alie complures in fedus Romanorum uenerunt, et illis fic uictis ftipendi- arios fecit.
Anno ab Urbe condita feptingentefimo quinquagefimo fecundo, Chriftus nafcitur in Bethleem Jude, anno Octouiani Cefaris Au- gufti quadragefimo fecundo ; Olimpiadis uero centefimo nonagefimo tercio, pax Orbi in aduentu uere pacis nunciatur. His diebus in Roma, trans Tyberum, de Taberna Meritoria fons olei terra ex- undauit, ac per totum diem largiflimo riuo fluxit ; fignificans ex gentibfts Chrifti gratiam. Tunc eciam circulus ad fpeciem celeftis arcus circa folem apparuit. Imperauit autem Octouianus Au- guftus, quinquaginta et fex annis.
Anno ab Incarnatione Domini (XXX.) tricefimo, imperii autem Tyberii Cefaris quinto decimo, idem Dominus nofter Jhefus Chrif- tus, predicationis fue fumpfit initium. Octauo quoque et decimo prefati imperatoris anno, Jhefus Chriftus filius Dei, pro nobis fefe morti offerens, crucifixus eft. Imperauit autem Tyberius uiginti et tribus annis.
Anno ab incarnatione Domini (XLIII.) quadragefimo tercio, ab
SANCT^ CRUCIS. 3
Urbe uero condita feptingentefimo nonagefimo octauo, Claudius, Imperator ab Augufto quartus, cupiens utilem fe rei publice often- tare principem, bellum ubique et uictoriam undecumque quefiuit. Itaque expedicionem in Britanniam mouit, que excjtata in tumul- tum propter non erdibitos tranffugas uidebatur, et tranfuectus in infulam eft ; quam neque ante Julium Cefarem, neque poft eum, quifquam adire aufus fuerat. Ibi, fine ullo prelio ac fanguine, in- tra pauciflimos dies, plurimam infule partem in dedicionem recepit. Orchadas etiam infulas, ultra Britanniam in occeano pofitas, Ro- mano adiecit imperio ; ac fexto quam profectus erat menfe, Romam rediit. Quo etiam anno, fames grauifiima per Syriam facta eft ; que in Actibus Apoftolorum, per Prophetam Agabum, prsedicta efle memoratur.
Anno ab incarnatione Domini (XLV.) quadragefimo quinto, mifit Beatus Petrus Apoftolus Galliam, Sanctum Marcialem epifcopum et alios diuini uerbi miniftros, qui genti Francorum uerbum Dei ewangelizarent.
Anno ab incarnatione Domini (C,LVI.) Centefimo quinquagefimo fexto, Marcus Antoninus Uerus, quartus decimus ab Augufto, Regnum cum Aurelio Commodo fratre fufcepit. . Quorum tempo- ribus, cum Eleuther uir fanctus Pontificatui Romane Ecclefie pre- eflet, mifit ad eum Lucius Britannorum rex epiftolam, obfecrans, ut per eius mandatum Chriftianus efficeretur. Et mox efFectum pie poftulacionis confequutus eft. Sufceptamque fidem, Britanni,
4 CHRONICON
ufque in tempore Diocleciaui principis, inuiolatam integramque quieta pace feruabant.
Anno ab incarnatione Domini (C,LXXXIX.) centefimo octoge- fimo nono, Seuerus, feptimus decimus ab Augufto, imperium adep- tus, decem et feptem annis tenuit. Hic natura feuus, multis femper bellis laflefcitus, fortiffime quidem rem publicam, fed laboriofiffime rexit. Uictor ergo ciuilium bellorum, que ei grauiffima occurre- rant, in Britannias defectu pene omnium fociorum trahitur, ubi, mag- nis grauibusque preliis fepe geftis, receptam partem infule a ceteris indomitis gentibus, magnam fofiam firmiffimumque uallum crebris infuper turribus communitum, a mari ad mare duxit. Ibique apud Eboracum oppidum morbo obiit. Reliquit duos filios Baffionem et Getam, quorum Geta publicus judicatus interiit. Baffianus, An- tonini 'cognomine affumpto, regno potitus eft.
Anno ab incarnatione Domini (CC,LXXXVI.) ducentefimo octo- gefimo fexto, Diocletianus, tricefimus tercius ab Augusto, impera- tor ab exercitu electus. Annis uiginti fuit, Maximianumque cog- nomento Herculium focium creauit imperii. Diocletianus autem in oriente. Maximianus uero Herculis in occidente uaftari ecclefias affligi interfici CJiriftianos, decimo poft Neronem loco preceperunt ; que perfecutio omnibus fere anteactis diuturnior atque immanior fuit. Nam per decem annos, incendiis ecclefiarum, profcripcionibus innocentum, cedibus martyrum, inceflabiliter aucta eft.
SANCTiE CRUCIS. 5
Anno ab incarnatione Domini (CCC,LXXVIII.) trecentelimo feptuagefimo octauo, Gratianus, quadragefimus ab Augufto, poft mortem Ualentis, fex annis imperium tenuit ; quamuis iam dudum antea cum patruo Ualente et cum Ualentiniano fratre regnaret.
Anno ab incarnatione Domini (CCC,LXXXI.) trecentefimo octo- gefimo primo, Maximus in Britannia creatus imperator, in Galliam tranfiit et Gratianum interfecit.
Anno ab incarnacione Domini (CCC,XCIV.) trecentefimo nona- gefimo quarto, Archadius filius Teodofii, cum fratre fuo Honorio, quadragefimus tercius ab Augufto, regnum fufcipiens, tenuit annis tredecim. Cuius temporibus, Pelagius Brito, contra auxilium gra- tie fuperne, uenena fue perfidie longe lateque difperfit.
Anno ab incarnatione Domini (CCCC,IX.) quadringentefimo nono, fracta eft Roma a Gothis, anno millefimo centefimo fexagefi- mo quarto fue conditionis. Ex quo tempore, Romani in Britannia regnare ceffarunt, poft annos ferme quadringentos feptuaginta, ex quo Gaius Julius Cefar eandem infulam adiit.
Anno CCCC,XXIV. Teodofius junior, poft Honorium, quadra- gefimus quintus ab Augufto, regnum fufcipiens viginti fex annis tenuit ; cuius anno imperii octauo, Palladius ad Scottos in Chriftum credentes, a Pontifice Romane ecclefie Celeftino, primus mittitur epifcopus.
6 CHRONICON
Anno CCCC,XLIX., Marcianus, cum Ualentiniano quadragefimo fexto ab Augufto, regnum adeptus, feptem annis tenuit ; tunc An- glorum iiue Saxonum gens, inuitata a Vortingirno rege Britannie, tribus longis nauibus aduehitur, et in orientali parte infule, iubente eodem rege, locum manendi quaii pro patria pugnatura, re autem uera hanc expugnatura fufcepit. Aduenerant autem de tribus Ger- manie populis forcioribus, id eft, Saxonibus, Anglis, Wigtis. De Wightarum origine, funt Cantuarii et Wightuarii, hec eft ea gens que Uectam tenet infulam. De Saxonibus uenerunt Orientales Saxones, Meridiani Saxones, Occidui Saxones. Porro de Anglis uenerunt Orientales Angli, Mediteranei Angli, Merci, tota North- anhimbrorum progenies; ceterique populi Anglorum funt orti. Duces fuiffe peribentur eorum primi uero fratres Hengift et Horfa. Erant autem hi duo fratres filii Wicchgilfi, cuius pater Witta, cuius pater*Weechta, cuius pater Woden, de cuius ftirpe, multarum pro- uinciarum regum genus, originem duxit.
Anno D,XXXVIIL, eclipiis folis facta eft decimo quarto Kalen- darum Januariarum, ab hora prima ufque ad terciam.
Anno D,XL., iterum facta eft eclipiis folis duodecimo Kalendarum Julii ; et apparuerunt ftelle pene hora dimidia, ab hora diei tercia forte ufque ad fextam.
Anno D,XLVIL, Ida regnare cepit, a quo, regalis Nortanhim- brorum profapia originem tenet ; et duodecim annis in regno per- maniit.
SANCTiE CRUCIS. 7
Anno D,LXV., Columba pater de Hibernia uenit Britanniam, ad docendos pictus Pictos ; et in Inhi infula, Monafterium fecit.
Anno D,LXXXIL, Mauricius, ab Augusto quinquagefimo quarto, imperium fufcipiens viginti unum annis tenuit. Cuius anno regni decimo, Gregorius, uir doctrina et actione precipuus, Pontificatum Romane et Apoftolice fedis fortitus, rexit annis tredecim et menfi- bus fex et diebus decem.
Anno D,XCVL, Gregorius Papa, diuino ammonitus inftinctu, anno decimo quarto prefati Principis, aduentus uero Anglorum in Britanniain anno circiter centefimo quinquagefimo, mifit feruum Dei Auguftinum et alios plures cum eo, monachos timentes Deum, predicare uerbum Dei genti Anglorum.
Anno D,XCVIL, uenerunt Britanniam prefati doctores, qui fuit annus centefimus quinquagefimus (aduentus Anglorum) in Britan- niam.
Anno DC,L, mifit Papa Gregorius pallium Britanniam, Auguft- tino jam facto epifcopo, et plures uerbi miniftros ; in quibus, primi et precipui erant Mellitus, Juftus, Paulinus, Rufinianus.
Anno DC,IIL, Edan Rex Scottorum, qui Britanniam inhabitant, uenit contra .Mfridum Northanhimbrorum regem, cum immenfo ac forti exercitu; fed cum paucis, uictus aufugit. Siquidem in
8 CHRONICON
loco celeberrimo, qui dicitur Dexaftan, id eft, Dexa lapis, omnis pene ejus eft cefus exercitus. Quod videlicet bellum jElfridus anno undecimo regni fui perfecit, porro anno Phocatis, qui tunc Romani regni apicem tenebat, primo. Regnavit autem prefatus JElfridus rex viginti quatuor annis.
Anno DC,IV., Orientales Saxones fidem Chrifti percipiunt, fub rege Sigeberto, antiftite Mellito. Ordinavit Sanctus Auguftinus duos epifcopos Mellitum et Juftum ; Mellitum ad predicandum pro- uincie Orientalium Saxonum, quorum Metropolis Lundonia ciuitas eft ; Juftum uero in ipfa Cantia ordinauit in ciuitate que Rouecef- tria cognominatur. Eodem tempore, defunctus eft Deo dilectus pater Auguftinus, feptimo Kalendarum Junij, Ethilberto rege reg- nante. Succeffit Auguftino in Epifcopatu Laurentius, quem ipfe idcireo adhuc uiuens ordinauerat, ne, fe defuncto, ftatus ecclefie tam rudis uel ad horam paftore deftitutus uacillare inciperet.
Anno DC,V., beatus papa Gregorius, poftquam Romane fedem Apoftolice ecclefie quatuordecim annos, menfes fex, dies decem, gloriofiffime rexit, defunctus eft ; atque ad eternam regni celeftis fedem tranflatus. Rexit autem ecclefiam temporibus imperatorum Mauricii et Focatis ; fecundo autem ejufdem Focatis anno, tranfiit ex hac vita.
Anno DC,XVL, qui eft annus uicefimus primus ex quo Auguf- tinus cum fociis ad predicandum genti Auglorum miflus eft, iEthil-
SANCTiE CRUCIS. 9
bertus rex Cantuariorura poft regnum temporale, quod quinqua- ginta et tribus annis gloriofiffime tenuerat, eterna coeleftis regni gaudia fubiit. Qui tertius quidem, in regibus gentis Anglorum, cunctis auftralibus eorum prouinciis, que Humbre fluuio et con- tiguis ei terminis fequeftrantur a borealibus, imperabat ; fed pri- mus omnium coeli regna confcendit. Nam primus imperium hu- iufmodi JElle rex Humbrenfium Saxonum : Secundus Caelia rex Occidentalium Saxonum qui lingua ipforum Ceaulin vocabatur : Tertius ut diximus JEthelbertus rex Cantuariorum : Quartus Red- wald rex Orientalium Anglorum, qui etiam, uiuente iEthelberto, eidem fue genti ducatum prebebat, obtinuit: Quintus Eadwinus rex Norhanhimbrorura gentis, id eft, ejus que ad borealem Humbre fluminis plagam, majore potentia cunctis qui Britanniain incolunt, Anglorum pariter ac Britonum populis prefuit, preter Cantuariis tantum ; necnon et Mevanias Britonum Infulas, que inter Hyber- niam et Britanniam fite funt, Anglorum fubjecit imperio : Sextus Ofwaldus et ipfe Norhanhimbrorum rex Chriftianiffimus hiifdem * finibus regnum tenuit : Septiraus Ofwinus frater ejus e quolibet pene termino regnum nonnullo tempore cohercens, Pictorum quo- que ac Scottorum gentes, que feptentrionales Britannie fines tenent, maxima ex parte perdomuit ac tributarias fecit. Defunctus uero eft rex iEthelbertus die uicefimo quarto menfis Februarij, poft uiginti et unum annos accepte fidei, atque in porticu Sancti Mar- tini intra ecclefiam Beatorum Apoftolorum Petri et Pauli fepultus, ubi et Berte Regina condita eft. Erat autem idem ^Ethelbertus filius Irminrici, cujus pater Oeric cognomento Oyfe, cujus pater
B
10 CHRONICON
Hengift, qui cum filio fuo Oyfe inuitatus a Uortigerno, Britanniam primus intravit. At uero poft mortem iEthelberti, filius ejus Ed- bald regni gubernacula fufcepit.
Anno DC,XX., Beatus archiepifcopus Laurentius regnum ce- lefte confcendit, atque in ecclefia Sancti Apoftoli Petri juxta prede- ceflbrem fuum Auguftinum fepultus eft, die quarto Nonarum Feb- ruariarum : poft quem Mellitus, qui erat Londonie Epifcopus, fedem Dorouernenfis ecclefie tertius ab Auguftino fufcepit. Juftus autem adhuc fuperftes Rofenfem regebat ecclefiam.
Anno DC,XXIV., Mellitus archiepifcopus poftquam annis quin- que rexit ecclefiam, Eadbaldo regnante, migravit ad coelos, fepul- tufque eft cum patribus fuis in fepe dicto Monafterio et ecclefia beatifiimi Apoftolorum principis, die octauo Kalendarum Maiarum. Cui ftatim fucceffit in Pontificatu Juftus, qui erat Rofenfis ecclefie preful. Illi autem ecclefie Romanum confecrauit epifcopum, data fibi auctoritate ordinandi epifcopos a Pontifice Bonifacio.
Anno DC,XXV., Paulinus a Jufto archiepifcopo ordinatur genti Northanhimbrorum antiftes, fub die duodecimo Kalendarum Au- guftarum.
Anno DC,XXVL, Eanfled filia Eadwini regis baptizata eft cum duodecim aliis de familia ejus, in Sabbato Pentecoftes.
SANCT^ CRUCIS. 11
Anno DC,XXVIL, accepit rex Edwinus, cum cunctis gentis fue nobilibus ac plebe perplurima, fidem et lauacrum fancte regenera- tionis, anno regni fui undecimo, ab aduentu Anglorum in Britan- niam anno circiter centefimo octogefimo. Baptizatus eft autem Eboraci, die fancto Pafche pridie Idus Aprilis, et in ecclefia Sancti Petri Apoftoli ; et quam ibidem ipfe de ligno, ubi catechizaretur atque ad percipiendum baptifma imbueretur, citato opere conftruxit ; in qua etiam ciuitate ipfl doctori atque antiftiti fuo Paulino fedem epifcopatus donauit.
Anno DCjXXXIIL, Eadwinus cum feptemdecim annis genti Anglorum fimul et Britonum gloriofiflime preeffet, e quibus fex etiam annis ipfe Chrifti regno militauit ; rebellauit aduerfus eum Cedwalla rex Britonum, auxilium prebente illi Penda uiro ftrenuif- fimo de regis genere Merciorum, qui et ipfe ex eo tempore gentis ejufdem regno annis uiginti duobus uaria forte prefuit ; et conferto graui prelio in campo qui vocatur Hatfeld, occifus eft Edwinus die quarto Iduum Octobrium, cum elfet annorum quadraginta octo, ejufque totus vel interemptus eft vel difperfus exercitus. In quo etiam bello, ante illum, unus filius ejus Offridus juuenis bellicofus cecidit : Alter Eadfridus, neceffitate cogente, ad Pendam regem tranffugit ; et ab eo, poftmodum, regnante Ofwaldo, contra fidem jurisjurandi peremptus eft. Eadwino itaque rege perempto, Pau- linus Cantiam rediit.
Anno DC,XXXIV., Juftus archiepifcopus ad celeftia regna ful-
s
12 CHRONICON
latus eft quarto Iduum Nouembrium die ; et Honorius pro illo eft in prefulatum electus. Qui ordinandus uenit ad Paulinum ; et oc- currente fibi illo in Lindocolino, quintus ab Auguftino Doruernenfis ecclefie confecratus eft antiftes. Cui etiam Papa Honorius mifit palliam et litteras, in quibus decernit hoc ipfum quod in Epiftola ad Eadwinum regem mifia decreuerat ; ut cum Doruernenlis antiftes de hac uita tranfierit, his (is) qui fupereft confors ejufdem gradus, habeat poteftatem alterum ordinandi in loco ejus qui tranfierat fa- cerdotem ; ne fit necefie ad Romam ufque ciuitatem per tam prolixa terrarum et maris fpatia pro ordinando archiepifcopo femper fa- tigari.
Anno DC,XL., Eadbaldus rex Cantuariorum tranfiens ex hac uita, Erconberto filio regni gubernacula reliquit, que ille fufcepta, uiginti quatuor annis et aliquot menfibus, nobilifiime tenuit. Hic primus regum Anglorum, in toto regno fuo, idola relinqui ac de- ftrui, fimul et jejunium quadraginta dierum obfervari, principali auctoritate precepit ; que ne facile a quopiam poflit contemni, in tranfgrefibres dignas et competentes punitiones propofuit. Cujus filiam Eorcangote, ut condigna parenti foboles, magnarum fuit virgo virtutum, feruiens Domino in Monafterio, quod in regione Franco- rum conftructum eft ab Abbatifla nobiliflima uocabulo Sara, in loco qui dicitur Inbrigge. Nam eo tempore, nec dum multis in regione Anglorum Monafteriis conftructis, multi, de Britannia, Monachice conuerfationis gratia, Francorum uel Galliarum Monafteria adire folebant ; fed et filias fuas eifdem erudiendas ac fponfo celefti copu-
SANCTjE CRUCIS. 13
landas mittebant, maxime, in Brige et in Cale et in Andilegum Monafterio.
Anno DC,XL., occifus eft Ofwaldus Chriftianiffimus rex Nor- hambrorum, commiflb graui prelio a Pagana gente Paganoque rege Merciorum Penda, a quo et predeceffor ejus Edwinus peremptus fuerat, in loco qui lingua Anglorum nuncupatur Maferfeld, anno etatis fue trigefimo quinto, in die quinto menfis Augufti. Sufcepit regni terreftris fedem pro eo frater ejus Ofwinus, juuenis triginta circiter annorum, et per annos uiginti octo laboriofiffime tenuit.
Anno DC,XLIV., Reuerendiffimus pater Paulinus, quondam quidem Eboracenfis, fed tunc Rofenfis epifcopus ciuitatis, tranfiuit ad Dominum fexto Iduum Octobrium die. Qui nouendecim annis, menfibus duobus, diebus uiginti et uno epifcopatum tenuit : fepul- tufque eft in fecretario Beati Andree Apoftoli. In cuius locum, Honorius Archiepifcopus ordinavit Ytamar, oriundum quidem de gente Cantuariorum, fed uita et eruditione antecefforibus fuis equandum.
Anno DC,LL, occifus eft Ofwinus rex, decimo tercio Kalendarum Septembrium die, anno regni ejus nono, in loco qui dicitur Inget- lingum. Sed et antiftes Aidanus, non plus quam duodecim, poft occifionem regis quem amabat, dies, id eft, pridie Kalendarum Sep- tembris, de feculo fullatus, perpetua laborum fuorum a Domino premia recepit.
14 CHRONICON
Anno DC,LIII., Honorius archiepifcopus, poftquam metas fui curfus impleuit, ex hac luce migrauit, pridie Kalendarum Octobrium die. Et cefiante epifcopatu per annum et fex menfes, electus eft archiepifcopus cathedre Douerneniis fextus Deuf-dedit de gente Occidentalium Saxonum. Quem ordinaturus, uenit illuc, Ytamar antiftes ecclefie Rofenfis. Ordinatus eft autem die feptimo Kalen- darum Aprilis, et rexit ecclefiam annis nouem et menfibus quatuor et duobus diebus. Et, ipfo defuncto, Ytamar confecrauit pro eo Damianum, qui de genere Auftralium Saxonum erat oriundus. Midel-Angli, id eft Mediterranei Angli, fub principe Peada filio Pendan regis, fidem et facramenta ueritatis perceperunt.
Anno DC,LV., Penda periit ; — et Mercii facti funt Chriftiani.
Anno DC,LIX., Wlfliere filius Penda fulleuatus eft in regnum Merciorum, regnauitque feptemdecim annis.
Anno DC,LXIV., ab incarnatione Domini facta eft eclipfis folis die tertio menfis Maii, hora circiter decima diei. Quo etiam anno, fubita peftilentie lues, depopulans primo (in) auftralibus Britannie plagis, Northanhimbrorum quoque prouinciam corripiens, atque acerba clade diutius longe lateque defeuiens, magnam hominum mul- titudinem ftrauit. Hec plaga Hiberniam quoque Infulam pari clade premebat. Deuf-dedit fextus Doruernenfis ecclefie epifcopus obiit pridie Iduum Juliarum: fed et Erchonbertus rex Cantuariorum eodem menfe ac die defunctus, Etberto filio ejus fedem regni reli-
sanctj: crucis. 15
quit ; quam ille fufceptam per nouemdecim annos tenuit. Colman cum Scottis ad fuos reuerfus eft, et Cedda et Wilfridus Northan- himbrorum ordinantur epifcopi ; cefiante epifcopatu Dorouernenfis ecclefie non pauco tempore.
Anno DC,LXVIIL, Theodorus Monachus, natus Tarfo Cilicie, uir, et fecularis et diuine literature, et Grece et Latine inftructus, probis moribus et etate uenerandus, id eft, annos habens etatis xlvi. (lxvi.), ordinatus eft Doruernenlis epifcopus a Uitaliano Papa, fub die feptimo Calendarum Aprilium dominica ; et ita una cum fociis fexto Idus Junii mifliis eft. Peruenit autem Theodorus ad ecclefiam fuam fecundo poftquam confecratus eft anno, fub die fexto Kalen- darum Juniarum dominica, et fedit in ea, annos uiginti et unum, menfes tres, dies uiginti et fex.
Anno DC,LXX., qui eft fecundus annus ex quo Britanniam venit Theodorus, Ofwinus rex Northanhimbrorum preflus eft infirmitate, qua et mortuus eft, anno etatis fue quinquagefimo octauo ; qui in tantum, eo tempore, tenebatur amore Romane et Apoftolice inftitu- tionis, ut, fi ab infirmitate faluaretur, etiam Romam uenire, ibique ad loca fancta, uitam finire, difponeret ; Wilfridumque epifcopum ducem fibi itineris fieri, promifla non parua pecuniarum donatione, rogaret. Qui defunctus, die quinto Kalendarum Martiarum, Eg- fridiun filium regni heredem reliquit.
Anno DCLXXIIL, Egbertus rex Cantuariorum obiit menfe
16 CHRONICON
Julio, fucceffitque in regnum frater ejus Lothere ; quod ipfe annos undecim et menfes ieptem tenuit. Et Synodus facta eft ad Here- ford die uicefimo quarto menfis Septembris, prefente Egfrido rege, preiidente Arehiepifeopo Theodoro.
Anno DC,LXXV., Wolfhere Merciorum rex, poftquam feptem- decim annos regnauerat, defunctus eft, Ethilredo fratri fuo relin- quens imperium.
Anno DC,LXXVL, Ethelredus rex Merciorum, adducto maligno exercitu, Cantiam uaftauit ; et ecclefias et Monafteria fme refpectu diuini timoris fedauit. Eodem anno, Infulam Farne uir Domini Cuthbertus (intrauit), et per nouem annos, mira animi alacritate, Domino militabat.
Anno DCjLXXVIIL, Qui eft annus imperii Egfridi octauus, ap- paruit menfe Augufto, ftella que dicitur cometa ; et tribus meniibus permanens, matutinis horis oriebatur, excelfam radiantis flamme quafi columnam preferens. Quo etiam anno, orta inter ipfum regem Egfridum et reuerendiffimum antiftitem Wilfridum dilfenfione. pulfus eft idem antiftes a fui fede epifcopatus, et pro eo Bofa, Eatha et Eaded ordinati funt antiftites, a Theodoro Archiepifcopo.
Anno DC,LXXIX., anno regni Egfridi nono, conferto graui prelio inter ipfum et Ethelredum regem Merciorum juxta fluuium Trente, occifus eft Elwinus frater regis Egfridi, iuuenis circiter oc-
SANCT.E CRUCIS. 17
todecim annorum, utrique prouincie multum amabilis. Nam et fororem ejus, que dicebatur Oflridh, rex Eailredus habebat uxorem. Cum materies belli acrioris et inimicitie inter reges populofque fe- roces uideretur exorta, Theodorus Deo dilectus, antiftes diuino functus auxilio, falutifera exhortatione ceptum tanti periculi fundi- tus extinguit incendium, adeo ut placatis alterutrum regibus ac po- pulis, nullius anima hominis pro interfecto regis fratre, fed debita tantummodo multa pecunie regi ultori daretur. Cujus federa pacis, multo exinde tempore, inter eofdem reges eorumque regna dura- ueruiit.
Anno DC,LXXX., Synodiis facta eft in campo Hatfelda de fide catholica, prelidente Archiepifcopo Theodoro, in quo affuit Johan- nes abbas Romanus. Facta eft Synodus fub die quindecimo Ka- lendarum Octobris, anno decimo Egfridi regis Humbronenfium, Etilredi regis Mercinenfium fexto et Adulphi regis Eft-Anglorum decimo feptimo et Lotarii regis Cantuariorum feptimo anno regni ejus. Quo etiam anno, religiofa Chrifti famula Hilda abbatifla Monafterii quod dicitur Strenef halch, poft multa que fecit in terris opera celeftia, ad percipienda premia uite celeftis, de terris ablata, tranfiuit, die decimo quinto Kalendarum Decembrium, cum effet annorum fexaginta fex ; quibus equa partitione diuifis, triginta tres primos in feculari habitu nobiliffime conuerfata compleuit ; et toti- dem fequentes nobilius in Monachica uita Domino confecrauit. Nobilis etiam natu erat, hoc eft, filia nepotis Edwini regis, uocabulo Hereric.
c
18 CHRONICON
Anno DC,LXXXIV., Egfridus rex Northanhimbrorum, miflb Hiberniam exercitu cum Duce Berchto, uaftauit mifere gentem in- noxiam, et nationi Anglorum femper amiciffimam ; ita ut ne ec- clefiis quidem aut monafteriis manus parceret hoftilis.
Anno DC,LXXXV., Egfridus rex cum temere exercitum duxiffet
ad uaftandam Pictorum prouinciam, multis prohibentibus amicis,
et maxime beate memorie Cuthberto, qui nuper fuerat ordinatus
epifcopus, introductus eft fimulantibus fugam hoftibus in anguftias
inaccefforum montium, et cum magna parte copiarum, quas fecum
adduxerat, extinctus eft, anno etatis fue quadragefimo, regni autem
quinto decimo, die decimo tertio Kalendarum Juniarum. Succeffit
autem Egfrido in regnum Alfridus, uir in fcripturis doctiffimus ;
qui frater ejus et filius Ofwini regis effe dicebatur ; deftructumque
regni ftatutum (ftatum), quamuis intra fines anguftiores, nobiliter
recuperauit. Quo uidelicet anno Loterius Cantuariorum rex, cum,
poft Egbertum fratrem fuum, qui nouem annis regnauerat, ipfe
duodecim annis regnaffet, mortuus eft octauo Iduum Februarii.
Uulneratus namque eft in pugna Auftralium Saxonum, quos contra
eum Edricus filius Egberti aggregauerat ; et inter medendum de-
functus. Ac poft eum, idem Edricus anno uno ac dimidio regnauit.
Quo defuncto, regnum aliquot temporis fpatium reges dubii uel
externi difperdiderunt, donec legitimus rex Wichtredus, id eft,
filius Egberti, confortatus in regno, religione fimul et induftria
gentem fuam ab extranea inuafioue liberaret. Ipfo etiam anno,
quo finem uite accepit rex Egfridus, epifcopum fecerat ordinari
SANCTiE CRUCIS. 19
Lindiffarnenfium ecclefie, uirum fanctum et uenerabilem Cuth- bertum. Ordinatus eft autem Eborace a Theodoro Dorobernenfi archiepifcopo, feptimo Kalendarum Aprilis, ipfo die Pafche, con- uenientibus ad confecrationem ejus feptem epifcopis, prefente pre- fato rege Egfrido, quinto decimo anno regni ejus.
Anno DCjLXXXVIL, Wilfridus a fede repulfus ab Egfrido rege, poft longum exilium in epifcopatum Haguftaldenfis ecclefie eft re- ceptus. Sanctus itaque Cuthbertus, fciens in fpiritu, appropinquare diem fui tranfitus, repetiit Infulam manlionemque fuam. Prima igitur ebdomada Quadragefime, feria quarta, cepit egrotare ; et rur- fus, quarta feria, poft mediam Quadragefimam tribus continuis eb- domadibus in infirmitate decoctus, inftante nocturne orationis tem- pore, perceptis facramentis falutaribus, decimo tertio Kalendarum Aprilis migrauit ad Dominum, luna prima, anno epifcopatus fui tertio, anachorefeos duodecimo, monachatus fui trigefimo feptimo ; ex quo autem, rex Ofwaldus et Aidanus epifcopus pontificalem fedem in Lindiffarnea Infula inftituerunt quinquagefimo quarto ; corpus illius ad Beati Petri Apoftoli ecclefiam, que in eadem Infula eft fita, delatum eft ; ibique ad dexteram altaris petrino in farcofago repofitum.
DC,LXXXVIIL, anno autem regni Alfridi tertio, Cadwalla rex Occidentalium Saxonum, cum genti fue duobus annis ftrenuiflime preeffet, relicto imperio propter Dominum regnumque perpetuum, uenit Romam ; hoc fibi glorie fingularis defiderans adipfci, ut ad
20 CHRONICON
limina Beatorum Apoftolorum fonte baptifmatis ablueretur, in quo folo didicerat generi humano patere uite celeftis introitum ; fimul etiam fperans, quia mox baptizatus, carne folutus, ad eterna gaudia jam mundus tranfiret ; quod utrumque, ut mente difpofuerat, Do- mino juuante, completum eft. Etenim illo perueniens, pontincatum agente Sergio, baptizatus eft die fancto Sabbati Pafchalis ; et in albis adhuc pofitus, languore correptus, duodecimo Kalendarum Maiarum die folutus a carne, et beatorum in regno fociatus in celis : Qui uixit annos triginta imperante Domino Juftiniano Augufto, anno confulatus ejus quarto. Succeffit in regnum Yna de ftirpe regia ; tenuitque imperium triginta et feptem annis.
Anno DC,XC, Theodorus beate memorie archiepiscopus fenex et plefius dierum, id eft, annorum octoginta et octo, defunctus eft ; quem fe numerum annorum fuifie habiturum jamdudum fomni re- uelatione edoctus fuis predicare folebat. Manfit autem in epifco- patu annis viginti duobus, fepultufque in ecclefia Sancti Petri, in qua omnium epifcoporum Dorobernenfium funt corpora depofita. De quo una cum confortibus ejufdem fui gradus recte ac ueraciter dici poteft ; quod corpora eorum in pace Jepulta Junt, et nomen eorum uiuet in generationes et generationes. [Eccl. xliv. 13.] Ut enim dicam ; tantum profectus fpiritualis, tempore prefulatus illius, Anglorum ecclefie, quantum nunquam antea potuere, ce- perunt.
Anno DC,XCII., fucceffit Theodoro in epifcopatum Berthtwald,
SANCTiE CRUCIS. 21
qui erat abbas in Monafterio, quod juxta hoftium aquilonale flu- minis Genlade pofitum Racwlfus nuncupatur ; uir et ipfe fcientia Scripturarum imbutus, fed et ecclefiafticis fimul ac monafterialibus difciplinis fumme inftructus, tametfi predeceffori fuo minime com- parandus. Qui electus eft quidem in episcopatum die primo menfis Julii, regnantibus in Cantia, Wichtredo et Suefhardo. Ordinatus eft autem anno fequente tertio die Kalendarum Juliarum dommica a Godwino Metropolitano epifcopo Galliarum ; et fedit in fede fua fecundo Kalendarum Septembrium die dominica. Qui, inter multos quos ordinavit antiftites, etiam Gefmundo Rofenfis ecclefie prefule defuncto, Tobiam pro illo confecrauit, uirum Latina lingua et Greca et Saxonica atque eruditione multipliciter inftructum. Wilfridus ab Alfrido rege iterum expulfus eft, et tredecim annis exulabat ; et primo Romam adiit, et inde rediit et in Mediterraneorum Anglo- rum regione morabatur ; multaque diu loca peruagatus, Romam adiit ; Britanniam rediit, diuertens ad Auftralium Saxonum, pa- gane adhuc culture dediti, ibi in illa patria per quinque annos do- cebat euangelium.
Anno DCC,IIL, iEthelredus, poftquam triginta annis Merciorum genti prefuit, monachus factus, Coenredo regnum dedit.
Anno DCC,V., Alfridus rex Norhanhimbrorum defunctus eft, anno regni fui uigefimo necdum impleto, cui fuccedens in imperium filius fuus Ofred, puer octo circiter annorum, regnauit annis unde- cim, et Wilfridus epifcopus in fuam receptus eft fedem ; et quatuor
22 CHRONICON
annis, id eft, ufque ad diem obitus fui, uitam duxit in pace. Sic- que eximius uirtute uenerabilis uictor confcendit alti thronum anno quadragefimo quinto accepti epifcopatus ; corpufque ejus perlatum eft in Monafterium ipfius, quod dicitur Ripun, et, juxta honorem tanto pontifici congruum, in ecclelia Beati Apoftoli Petri fepultum.
Anno DCC,VIIL, imperii autem regis Ofredi quarto, Coenrid qui regno Merciorum nobiliflime tempore aliquanto prefuerat, no- bilius multo regni fceptra reliquit. Nam uenit Romam, ibidem at- tonfus, pontificatum habente Conftantino ; ac monachus factus, ad limina Apoftolorum in precibus, jejuniis et elemofinis ufque ad diem permanfit ultimum, fuccedente Coelredo filio iEthelredi in regnum, qui ante ipfum Coenredum idem regnum tenebat.
Anno DCC,XL, Bertfrihtus prefectus cum Pictis pugnavit.
Annp DCC,XVL, Ofred rex Norhanhimbrorum interfectus eft, et Coenred fucceffit ; et rex Merciorum Coelred defunctus eft ; et uir, Domini Egbertus Hienenfis monachos ad catholicum Pafce et ec- clefiafticam correxit tonfuram.
Anno DCC,XXV., qui erat annus feptimus Ofrici regis qui Co- enredo fucceflerat, Wihtredus filius Egberti rex Cantuariorum de- functus eft nono die Kalendarum Maiarum ; et regni, quod per triginta quatuor femis annos tenebat, filios tres, iElbertum, Eadber- tum et Alfricum reliquit, heredes. Anno quoque proximo Tobias
SANCTiE CRUCIS. 23
Rofenfis Ecclefie preful defunctus eft, uir, ut fupra meminimus, doctiffimus. Erat enim difcipulus beate memorie magiftrorum Theodori archiepifcopi et abbatis Adriani; unde, ut dictum eft, cum eruditione literarum uel ecclefiafticarum uel generalium, ita Grecam quoque cum Latina didicit linguam, ut tam notas ac fami- liares fibi eas quam natiuitatis fue haberet loquelam. Sepultus uero eft in porticu Sancti Pauli Apoftoli, quam intra ecclefiam Sancti Andree fibi ipfe in locum fepulture fecerat. Poft quod, epif- copatus officium Adulfus, Berhtwaldo archiepifcopo confecrante, fufcepit.
Anno DCC,XXIX., apparuerunt Comete due circa folem, multum intuentibus terrorem incutientes. Una quippe folem precedebat mane orientem ; altera uefpere fequebatur occidentem ; quafi orienti fimul et occidenti dire cladis prefage. Uel certe, una diei, altera noctis, precurrebat exortum ; ut, utroque tempore, mala mortalibus imminere fignarent. Portabant autem faciem ignis contra aqui- lonem ; quafi ad accendendum adclinem ( Arcturum ?). Apparebant menfe Januario, et duobus ferme feptimanis permanebant. Qiio tempore grauiffima Saracenorum lues Gallias mifera cede uaftabat ; et ipfi non multo poft in eadem prouincia dignas fue perfidie penas luebant. Quo anno, uir Domini Egbertus, ipfo die Pafche, octauo Kalendarum Maii, migrauit ad Dominum ; et mox, peracto Pafcha, hoc eft, feptimo Idus Maii, Ofricus rex Norhanhimbrorum uita de- ceffit ; cum ipfe, regni, quod undecim annis gubernabat, fucceflbrem pro eo Ceonulfum decreuiffet, fratrem illius, qui ante fe regnauerat,
24 CHRONICON
Coenredi regis. Cuius regni et principia et proceffus tot ac tantis redundauere rerum adueriantium motibus ; ut quid de his fcribi debeat, quemue habitura funt fingula finem, necdum fcire ualeat.
Anno DCCjXXXL, Berhtwaldus Archiepifcopus longa con- fumptus etate, defunctus eft die quinto Iduum Januariarum ; qui fedem, annis triginta feptem, menfibus fex, diebus quatuordecim, gubernabat. Pro quo, anno eodem, factus eft archiepifcopus uoca- bulo Tatwinus, de prouincia Merciorum. Confecratus eft autem, in Doruernenfl ciuitate, a uiris uenerabilibus Daniele Wentano et Igwaldo Lundonienli et Adulfo Rofenfi antiftitibus, die decimo Junii menfis dominica ; uir religione et prudentia inflgnis, facris quoque litteris nobiliter inftructus ; anno aduentus Anglorum in Angjjam circiter ducentefimo octogefimo quinto.
Anno DCC,XXX. [DCC,XXXIII.], eclipfis folis facta eft decimo octauo Kalendarum Septembrium, circa horam diei tertiam ; ita ut pene totus orbis folis quafi nigerrimo et horrendo ficut (fcuto ?) uideretur effe coopertus.
Anno DCC,XXXIV., Luna fanguineo colore perfufa, quafi hora integra, fecundo Kalendarum Februarii, circa gallicantum ; dehinc nigredine fubfequente ad lucem primam reuerfa eft. In eodem uero anno, Tatwinus Archiepifcopus et Beda doctor celi confcende- runt palatia.
SANCTiE CRUCIS. 25
Anno ab Incarnatione M,LXV., Sanctus Edwardus rex filius JEthelredi regis, et filius Emrae filie Ricardi ducis Normannie, et frater Eadmundi Irnefide ex parte patris, exactis in regno xxiij annis et menfibus vj et xxvij diebus, in uigilia Epiphanie, Felici monte uitam laudabilem terminauit ; et fecundo die Hafr aldus con- fecratus eft in regem. In fequenti uero anno Willelmus comes Nor- mannie uenit in Angliam ; et pugnauit contra eundem Haraldum regem, et uicit eum cum exercitu fuo apud Haftinge ij Idus Octo- bris ; et, in proxima natiuitate Domini, fullimatus eft in regem.
Anno M,XLVIII. [M,LXVIII.], Bellum in Bleduna.
Anno M,LXIX., ex quo corpus Beati Cuthberti ab Alduno Epif- copo in Dunelmum eft perlatum lxxxiij, tertio uero regni Willelmi anno, idem Willelmus rex Anglorum quendam Robertum cogno- mine Cumin populis Northanhimbrorum prefecit comitem ; qui cum DCC hominibus Dunelmum ueniens, et ibi per domos hofti- liter agens, occifus eft ibi cum fuis omnibus, preter unum qui uul- neratus euafit, v Kalendarum Februarij. Unde, rex offenfus, du- cem quendam qui ejus mortem ulcifceretur, cum exercitu direxit. Cum autem ad Aluertuniam ueniffent, etiam mane facto Dunelmum profecturi effent ; tanta nebularum denfitas eft orta, ut uix aftantes fefe alterutrum uidere, uiam nec ullo modo ualebant inuenire. Stu- pentibus illis quid hoc effet, et conferentibus inuicem quidnam facerent, affuit qui diceret, homines illos quendam in urbe fua Sanctum habere noraine Cuthbertum, qui eis in aduerfis femper
D
26 CHRONICON
protector adeflet ; quos nemo impune, illo uindicante, ledere ualeret. Quibus auditis ad propria funt reuerfi.
Anno M,LXXL, Eadwinus dux occifus eft.
Anno M,LXXV., obiit Eaditha regina. Rogerus et Radulphus duces uoluerunt tradere regem.
(Anno) M,LXXVL, Waltheuus comes decollatus eft.
(Anno) M,LXXVIIL, obiit Hermannus epifcopus Serefberie ; et Ofmundus fucceffit.
(^Vnno) M,LXXX., uentus ualidus in natale Domini. Walcherus epifcopus Dunelmenfis occifus eft.
(Anno) MjLXXXIIL, obiit Matilda regina.
(Anno) MjLXXXIV., Wibertus Papa fedem accepit.
(Anno) M,LXXXVIL, obiit Willelmus rex Anglorum ; et Wil- lelmus filius regnum fufcepit.
(Anno) MjLXXXIX., Ofinundus epifcopus conftituit canonicos xxxvi in ecclefia Salefberienfi. Obiit Lanfrancus Archiepifcopus. Terre motus factus eft.
SANCT^ CRUCIS. 27
(Anno) M,XCIL, Ofmundus dedicauit ecclefiam Salefberienfem cum feptem epifcopis.
(Anno) MjXCIIL, Anfelmus ad archiepifcopatum electus eft.
(Anno) M,XCIV., obierunt Malcolmus rex Scottorum et Mar- garita regina.
(Anno) M,XCVI., Urbanus Papa iter Jerofolymis predicauit.
(Anno) MjXCVIIL, obiit Walchelinus epifcopus. Antiochia a Chriftianis capta eft. Cometa apparuit.
(Anno) M,XCIX., obierunt Ofmundus epifcopus et Urbanus Papa. Jerufalem a Chriftianis capta eft.
(Anno) M,C, obierunt Willelmus rex junior, et Thomas archie- pifcopus fenior. Henricus regnum accepit.
(Anno) M,CL, die natalis Domini, in Bafilica Beate Marie apud Bethleem, [Godefridus], a Diaberto patriarcha, una cum epifcopis cleroque ac populo afliftentibus, in regem honorifice facra unctione fullimatus et coronatus eft.
(Anno) M,CIL, Rogerus ad epifcopatum Serefberie electus eft.
28 CHRONICON
(Anno) M,CIV., facta eft incorrupti corporis Sancti Cuthberti tranflatio fiue raanifeftatio, poft annos depofitionis ejus quadringinta octodecim et v menfes et xij dies ; qui eft quintus annus regni Henrici regis, epifcopatus uero Ranuln fextus.
(Anno) M,CV., Henricus rex Baiocas incendit.
(Anno) M,CVL, Henricus rex Normanniam adquiliuit. Cometa apparuit in menfe Februarii.
(Anno) M,CVIL, ordinatio Rogeri epifcopi Sarilberie. Obiit Eadgarus rex Scotie.
(Anno) M.CVIIL, obiit Gundulfus epifcopus, et Radulfus fucceffit.
( Anno) M,CIX., obiit Anfelmus archiepifcopus ; et Hericus (Hen- ricus) rex Anglie dedit Imperatori filiam fuam.
(Anno) M,CX., cometa apparuit in menfe Junio.
(Anno) M,CXL, Boiamundus obiit et Eulalia abbatifia. Papa Pafchalis captus eft Rome.
(Anno) M,CXIV., obiit Thomas archiepifcopus junior.
(Anno) M,CXV., obiit Maria comitifla de Bolonia, ij Kalenda- rum Junii.
SANCT^ CRUCIS. 29
(Anno) M,CXVIIL, obierunt Pafchalis Papa et Matildis regina Anglie et Arnulfus patriarcha et Baldewinus rex Jerufalem.
( Anno) M,CXIX., obiit Gelafius Papa : et terra mota eft quarto Kalendarum Octobris.
( Anno) M,CXX., Willelmus filius Henrici regis, et Ricardus frater ejus, et Ricardus comes de Ceftria, cum multis nobilibus, naufragio perierunt.
(Anno) M,CXXIL, obiit Radulfus archiepifcopus Cantuarie.
( Anno) MjCXXIIL, obierunt Johannes epifcopus Batonie et Ro- bertus epifcopus Lincolnie.
(Anno) M,CXXIV., obiit bone memorie Alexander rex Scottor- um, feptimo Kalendarum Maii.
( Anno) M,CXXV., magna fames, et magnum Concilium : Obiit G. vicecomes.
(Anno) M,CXXVIIL, cepit fundari ecclefia Sancte Crucis de Edenelburch.
(Anno) M,CXXIX., obiit Willelmus epifcopus Wintonie, et Hen- ricus confecratus eft.
30 CHRONICON
(Anno) M,CXXX., Anegus comes Murauienfis a Scottis inter- fectus eft.
(Anno) M,CXXXIIL, eclipfis facta eft Nonis Augufti.
(Anno) MjCXXXV., obiit Henricus rex Anglie iv Nonarum Decembris ; et Stephanus ei fuccefiit.
(Anno) M,CXXXVI., Willelmus Cantuarienfis archiepifcopus tobii, et Richardus filius Gilleberti. Dedicatio Glafcuenfis ecclefie, Nonis Julii.
(Anno) MjCXXXVII., quinto decimo Kalendarum Decembris, fuit bellum inter Scotos et Anglos.
(Anno) M,CXXXVIIL, epifcopus Salifburie et epifcopus Lin- colnie et Cancellarius capti funt a rege Stephano.
(Anno) M,CXL., Stephanus rex capitur Lincolnie a comite Glo- ceftrie et a ceteris qui fuftentabant partem Imperatricis.
(Anno) M,CXLVIL, obiit Johannes epifcopus de Glafcu. Iter Jerofolymis fecundo predicatur.
(Anno) M,CL., dedicata eft ecclefia de Dunfermelin. Alwinus abbas, a cura paftorali fe fponte depofuit ; et Ofbertus eandem fuf-
SANCTiE CRUCIS. 31
cepit. Obiit etiam ipfe Ofbertus abbas eodem anno, xv Kalen- darum Decembris.
(Anno) M,CLII., Willelmus abbas electus eft. Obiit Matildis regina Anglie v Nonarum Maii. Obiit Henricus comes Northan- humbrorum filius Dauid regis Scotie ij Idus Junii. Afcalon a Chriftianis capta eft.
(Anno) M,CLIIL, obiit pie memorie Dauid rex Scottorum ix Kalendarum Junii, Dominica ante Afcenfionem Domini. Cui fuc- ceffit in regnum Malcolm nepos ejus, etate quadraginta ij annorum, filius Henrici predicti comitis Northanhumbrie. Obiit Eugenius Papa; cui fucceffit Anaftafius. Et abbas B[ernardus] Clareual- lenlis et Euftachius comes, filius Stephani regis Anglorum. Rad[er] quoque comes Ceftrie, et Simon comes Northamtonie. Henricus etiam archiepifcopus Eboracenfis. Stephanus rex Anglie, cum Henrico nobiliffimo comite Andegauie, pacem et fidem perpetuam in die fefto Sancti Leonardi abbatis iniit. Eo die, aput Scotiam, Sumerled et nepotes fui, filii fcilicet Malcolmi, aflbciatis fibi pluri- mis, infurrexerunt in regem Malcolm ; et Scotiam in magna parte perturbantes inquietauerunt.
(Anno) M,CLIV., Willelmus archiepifcopus Eboracenfis, permit- tente piiffimo Papa Anaftafio, ad archiepifcopalem cathedram cum fummo honore reuerfus eft ; et intra feptem feptimanas defunctus eft. Hugo etiam Rome confecratus, Dunelmenfem epifcopatum
32 CHRONICON
fufcepit. Maxima fames et peftilentia animalium apud Scotiam facta eft. Arturus, regem Malcolm proditurus, iij Martii duello jperiit. Obiit Gaufridus primus abbas de Dunfermelin ; et nepos ejus Gaufridus in loco ejus fucceflit. Rogerus de Ponte epifcopi, in archiepifcopum Eboracenfem confecratus eft. Obiit Stephanus rex Anglie, octauo Kalendarum Nouembris : Et Henricus dux Nor- mannie, xiv Kalendarum Januarii, regni diademate infignitur. Obiit Dunecan comes de Fif. Malcolm rex, dedit ecclefiam de Tra- uernent, canonicis de Caftello-puellarum. Chriftianus in epifcopum . Galwalie, eodem die, quo et rex Anglie Henricus, ab archiepifcopo Rotomagenfi apud Bermundefeiam confecratus eft.
(Anno) M,CLV., obiit Anaftafms Papa ; cui fucceffit Adrianus. Obiit Ailwinus, abbas primus ecclefie Sancte Crucis.
(Anno) M,CLVL, Dofnaldus filius Malcolm apud Witterne cap- tus eft, et cum patre fuo incarceratus.
(Anno) M,CLVIL, Malcolm Machet cum rege Scottorum pacifi- catus eft. Rex Anglie Henricus exercitum duxit in Walliam ; et ibi, Euftachius filius Johannis cum pluribus aliis cecidit. Tandem Walenfes pacem cum rege fecerunt. Rex Scotie reddidit regi An- glie Northanhimbriam et Cumberlahdiam ; rex autem Anglie red- dit ei comitatum Untendunie. Fratres plures Templi Jerofolymo- rum in prelio corruerunt.
(Anno) M,CLVIIL, obiit Gufridus frater H[enrici] regis Anglie.
SANCT^ CRUCI& 33
(Anno) M,CLIX., Obiit bone memorie Robertus epifcopus Sancti Andree. Rex Scotie Malcolm iuit cum rege Anglie Henrico ad Tolofam ; et ab eodem rege Henrico, gladio militie accinctus eft, in Turonenfi. Obiit Willelmus comes Bolonie filius Stephani regis. Obiit Adrianus Papa ; cui fucceffit Alexander, expulfo Octauiano, qui in fedem Apoftolicam profane afpirauit. Willelmus epifcopus Murauenfis miffus Romam a rege Malcolmo, a prefato Papa Alex- andro cum fummo honore fufceptus, ad Scociam cum gratia et elec- tione fedis Apoftolice remiffus eft.
(Anno) M,CLX., rex Malcolmus duxit exercitum in Galwaiam ter ; et ibidem inimicis fuis deuictis federatis, cum pace et fine damno fuo remeauit. Fergus princeps Galwaie habitum canonicum in ecclefia Sancte Crucis de Ednefburch fufcepit ; et eis uillam que dicitur Dunroden dedit. Ernaldus abbas de Chelcou in epifcopum Sancti Andree electus eft ; et a Willelmo Murauienfi epifcopo et Apoftolice fedis Legato in ipfa ecclefia Sancti Andree [confecratus eft] ; et Walterus in ejus locum furrexit. Johannes in abbatem de Chelcau electus eft et ab Hereberto Glafcuenfi epifcopo benedictus.
(Anno) M,CLXL, obiit Teodbaldus Cantuarienfis archiepifcopus. Obiit Fergus princeps Galwaie, quarto idus Maii.
(Anno) M,CLXIL, Obiit Willelmus Murauienfis epifcopus et Apoftolice fedis legatus, nono Kalendarum Februarii. Thomas cancellarius regis Anglie, in archiepifcopum Cantuarie confecratus
E
34
CHRONICON SANCT^ CRUCIS.
eft. Elda ibror Malcolmi regis Scotie nupfit Florentio nobili comiti Hothlandie. Obiit Ifaac prior de Scona, et Robertus cano- nicus de Jedeuathe primus abbas in eadem ecclefia conftitutus eft. Obiit Ernaldus epifcopus Sancti Andree et Apoftolice fedis legatus, . . Idus Septembris.
(Anno) MjCLXIIL, Henricus rex Anglie, pacatis tranfmarinis partibus,
•
I
et A;
!• ••
* ♦. « • •
* • *
»
* •*
0 •
2*A
•»! <• • V
*
• '
*• • ■
• A1
y •■
■ »
|
\m \m m |
m m |
|
m |
m |
|
m |